અન્યમનસ્કતા
પ્રકરણ ૧
‘આજથી બે-અઢી વર્ષ પહેલાં જ્યારે આપણે જુદા પડ્યા ત્યારે તું મારી જિંદગી હતી અને આજે જ્યારે આપણે ફરી મળી રહ્યા છીએ ત્યારે તારા શરીરમાં કોઈ જિંદગી ઉછરી રહી છે.’
વિવેકે આશ્ચર્ય સાથે સોનાલીની આંખોમાંથી નજર હટાવી દક્ષિણ-પશ્ચિમ તરફના આકાશમાં જોયું. આસમાન તે બંનેના અતીત જેટલું સ્વચ્છ દેખાઈ રહ્યું હતું, પરંતુ કેટલાક કાળા રેશમી સફેદ ધુમાડાના ગોટાદાર વાદળો અસ્ત થતાં સૂર્યના આચ્છા ગુલાબી ઠંડા તેજસ્વી પ્રકાશને શહેર પર પડતાં રોકી રહ્યા હતા. આ કારણે જ જૂનનું ચોથું સપ્તાહ હોવા છતાં દરરોજ કરતાં આજે વહેલું અંધારું થવાનું હોય તેમ લાગતું હતું. વાતાવરણમાં તે બન્નેના વર્તમાન સંબંધ જેટલી નરમી અને ભવિષ્યમાં ઘણા ઘટસ્ફોટના અંદેશા સાફપણે ફેલાઈ રહ્યા હતા.
‘વરસાદ પડવો જોઈએ, મોસમનો પ્રથમ વરસાદ.’ સોનાલીની વાત પર વિવેકે અર્ધસ્મિત સહ જણાવ્યું કે, ‘અહીં મોનસૂન મે મહિનાની આખરમાં જ બેસી ગઈ છે. હા, તું ઈચ્છે અને કહે છે તો મોડી રાતે ફરી વરસાદ પડશે તેવું મને લાગી રહ્યું છે.’
‘કેટલો બદલાઈ ગયો છે તું નહીં? ટૂંક સમયમાં માણસ કેટલો બદલાઈ જાય છે? શરીરથી, આત્માથી અને વિચારોથી. એક સમયે મારી દરેક વાતે વિરુદ્ધ વિચારો દર્શાવી મને ખોટી સાબિત કરનારી વ્યક્તિ આજે મારી અટકળો અને આશંકાઓ પર સહમતી જતાવી રહી છે અને હું ઈચ્છું તો મોડી રાતે વરસાદ પણ પડી શકે તેવું તેને લાગી રહ્યું છે. વિવેક, બિલકુલ એવી જ રીતે તને નથી થતું કે, હું ઇચ્છુ છું માટે નહીં, પણ હું તને પહેલા જેટલો જ ચાહું છું એટલે ફરી પોતાનો બનવા કહું છું ત્યારે તને થવું જોઈએ કે હા, મારે સોનાલીની આ વાતે પણ તેને પસંદીદા રીતે હામી ભરવી જોઈએ. હું પાંચસોથી વધુ કિલોમીટર દૂરથી માત્રને માત્ર તને, વિવેકને મળવા નથી આવી. હું વિવેકને મળવાની સાથે કંઈ કેટલીય આશા, અરમાનો સાથે આવી છું. વાતો તો ફોન પર પણ કરી શકાતી હતી, પણ મારે તને મળવું હતું અને તારે પણ મને. યાદ કર એ દિવસ જ્યારે તેં મારી બાહોમાં સમેટાઈ આખરી વખત મળ્યા બાદ પુનઃમિલન વિશે કહી હતી એ વાતો, યાદો, વાયદો...’
‘એક્સક્યુઝ મી, સોનાલી. મને બધું જ યાદ છે. હું એક-એક ક્ષણનો હિસાબ આપી વીતેલા સમયના વહાલનો બદલો ચુકાવી શકું તેમ છું, પણ હવે હું મજબૂર છું દોસ્ત.’ વિવેકે ઘડિયાળમાં નજર કરી. ‘અત્યારે મારે કંપનીના એક અગત્યના કામથી જવું પડશે. તું હજુ આવી જ છું. થોડા દિવસો અહીં પસાર કર. મારે તને ફુરસદથી મળીને ઘણું જણાવવું છે ને જતાવવું પણ છે.’
વિવેકે સોનાલીના ગાલ પર હાથ ફેરવ્યો. એ કશું જ બોલે તે પહેલાં તેણે હવામાં હાથ ઝુલાવતા ઉતાવળા પગે વિદાય લઈ લીધી. સોનાલી ત્યાં જ ઊભી રહી. વિવેક દૂર પાર્ક કરેલી પોતાની ગાડીની ડ્રાઈવર સીટમાં ગોઠવાયો. નમતા સૂર્યની દિશામાં રસ્તા પરના ટ્રાફિક વચ્ચે ખુદની મંજિલ તરફ એકધારી ગતિએ આગળ વધતાં વાહનોમાં વિવેકની ગાડી જતી હતી તે તરફ સોનાલી જોતી રહી. વિવેક જોષી ભૂતકાળનો તેનો આશિક બદલાઈ ચૂક્યો હતો તેવો અહેસાસ તેને થયો. એ ખુદ પણ નાલેશીભર્યા કદમથી ભારે હૈયે ડૂબતાં સૂરજની રાહ પર આગળ વિચારો સાથે ચાલવા લાગી. ‘ફેમિલી ડૉક્ટરે કહ્યું છે થોડું ચાલવું જોઈએ. સૌથી સારું છે જીમ જોઇન કરી લેવું. નિયમિતપણે હવે ટહેલવા નીકળવાનું શરૂ કરવું પડશે. ’
સોનાલી પહોળો લાંબો રસ્તો ઓળંગી ફોર્ટ સ્ટ્રીટની માર્કેટમાં ઘૂમવા લાગી. બત્તીઓ જલી ચૂકી હતી અને નારંગી-પીળી રોશની ઝગમગવા લાગી હતી. બજારમાં ધીમે ધીમે ભીડ જામતી હતી. એક શીખ સાઇકલ પર ઘંટડી વગાડતો ગરમ ખારી શીંગ, ચણાદાળ વેચી રહ્યો હતો. કાપડ, વાસણ, ઈલેક્ટ્રિક, હેન્ડલૂમના શો-રૂમ. પ્રોવિઝન, મેડિકલ, સ્ટોર્સ. શાકભાજી-ફળોની કતારબંધ દુકાનો વચ્ચે એ એરોમા-શોપમાં પ્રવેશી. ડિસ્પ્લેમાંથી એક પરફ્યુમની બોટલ ઊઠાવી દુકાનદારને તેનો ભાવ પૂછી ઈશારાપૂર્વક પરફ્યુમ ગિફ્ટ પૅક કરવા કહ્યું. પૈસા ચૂકવ્યા. પરસ્પર આભાર વ્યક્ત થયો. તે શોપ બહાર થોડે દૂર બજારમાં આગળ ચાલી. એક આલીશાન રેસ્ટોરાંની ફરતે રંગબેરંગી નિયૉન લાઇટથી ઝળહળતું ‘સ્પાઈસી સ્નેક’ નામનું બોર્ડ જોઈને સોનાલીએ વિચાર કર્યો. ‘ભૂખ નથી છતાં થોડું જમવું જોઈએ, પોતાના માટે નહીં તો પેટમાં પનપી રહેલી જિંદગી માટે...’
ચટાકેદાર ખાવાની આદત અને ઈચ્છા હોવાથી આ હોટેલ માફક લાગી. રહેવાનો બંદોબસ્ત પણ ત્યાં થઈ જશે તેવું લાગતા તે સૌથી પહેલા હોટેલના કાઉન્ટર પર ગઈ. તે બધી તપાસ કરવા લાગી. આઠ વાગી ચૂક્યા હતા અને મુસાફરીનો થોડો થાક હતો.
રિસેપ્શનિસ્ટ સાથે બહુ આદરથી જરૂરી વિગત અને રૂમબૂક માટેનું ફોર્મ ભરી સોનાલી એ જ હોટેલના રેસ્ટોરાંમાં ગઈ. મેનૂકાર્ડ જોયા વિના મંચુરિયન સૂપનો ઑડર આપ્યો. થોડીવારમાં વેઈટર વરાળ નીકળતો ગરમ સૂપ ટેબલ પર મૂકીને ગરદન ઝુકાવી ચાલ્યો ગયો. સોનાલી ધીરેથી ફૂંક મારી તેની મનપસંદ ડિશનો સ્વાદ માણવા લાગી. કૉલેજટાઇમમાં ઘણીવાર વિવેક સાથે અને લગ્ન બાદ આલોક સાથે એ ડિનર પર કોઈ ને કોઈ ખાસ લોકો સાથે જઈ ચૂકી હતી, પરંતુ આજે પહેલીવાર આ પ્રકારે ડિનર લેવું થોડું અલગ અજુગતું એકલું લાગી રહ્યું હતું. આજુબાજુના ડાઈનિંગ ટેબલ પર બે કે તેથી વધુ વ્યક્તિ રાત્રિભોજનની જિયાફત ઊડાવી રહી હતી તેવા સમયે તેને પોતાની સાથે એક નાની બેબી પણ જોડે છે તેવો મનને મનાવતો વિચાર આવી ગયો.
સોનાલીએ સૂપ પૂરો કરીને હૈદરબાદી બિરિયાની અને દહીંનો ઑડર કર્યો. જોતજોતામાં એક પ્લેટ ભરીને ખુશબોદાર વરાળ નીકળતી બિરિયાની ટેબલ પર આવી ગઈ સાથે મસ્ત મજાનું સફેદ કણીદાર ઠંડુ દહીં.
‘ઔર કુછ લાઉં મેમ’સાબ?’
‘ફિલહાલ નહીં, ઝરૂરત હોગી તો આવાજ કરુંગી.’
રેસ્ટોરાંની અજાણી ભીડમાં સઃસંકોચ એકલા-એકલા સોનાલીએ ડિનર પૂરું કર્યું. બિલ આવી ગયું, પર્સમાંથી વેઈટરને બિલની રકમ સાથે ટીપ અપાઈ ગઈ. જમ્યા બાદ સોનાલીને થોડી સંતોષની લાગણી થઈ. શરીરમાં રાહત લાગી. બીજી તરફ સાંજ ઢળી રાત્રિ પથરાઈ ચૂકી હતી. કંપનીનું કામ સંકેલી વિવેક મોડી રાતે પોતાના ઘરે ગયો.
ઓફિસથી ઘરે આવીને સોફા પર બેઠેલા વિવેકને ખંજને પાણીનો ગ્લાસ આપતા કહ્યું, ‘આજે આવવામાં ઘણું મોડું થઈ ગયું?’ શરારતી અંદાઝમાં તેણે નારાજગી વ્યક્ત કરવાની ચાલુ કરી. ‘તમે હમણાંથી દરરોજ લેઈટ આવો છો. મારા માટે તો જાણે સમય જ નથી. માય ડિયર હસબન્ડ મારી જગ્યાએ બીજી કોઈ નવપરણિત હોત તો તમને મૂકીને ભાગી જાત પિયર...’
વિવેકે પાણીના ઘૂંટડાં ભર્યાં, ‘ઓહ કમઓન ડાર્લિંગ તું તો જાણે છે હું કેટલો વ્યસ્ત રહું છું. આજકાલ તને ફેમિલી-ફ્રેન્ડમાં ફેરવવા કે હનિમૂન માટે ફરવા લઈ જવાનો સમય જ ક્યાં છે? કંપનીમાં એક ન્યૂ-પ્રોજેક્ટનું કામ મને એઝ એ મેનેજિંગ ડિરેક્ટર સોપવામાં આવ્યું છે તે મારે નિર્ધારિત ટાઇમલિમિટ પહેલાં બહુ જ કુશળતાથી પૂરું કરી મારી કાબેલિયત સાબિત કરી આપવી છે.’ વિવેક પોતાનું માથું ખંજનના ગળા પાસે લાવ્યો, ‘એકવાર કામ પતવા દે પછી તો મારી રાણીને વર્લ્ડ ટૂર પર લઈ જવી છે.’
‘ઠીક છે, બાબા... હું સમજુ છું છતાં આમ જ પતિ તરીકેની જવાબદારીથી તમને પરિચિત કરાવવા થોડાં લાડ લડ્યા કરું છું. ચાલો હવે ફ્રેશ થઈ જાઓ. મારા હાથનું સ્વાદિષ્ટ અને તમારું મનપસંદ ડિનર તમારી રાહ જુએ છે.’ ખંજન વિવેકથી દૂર ખસી. ‘મને આજ જોરથી ભૂખ લાગી છે.’
‘હા, ચાલ જમી લઈએ તું જમવાનું ટેબલ પર ગોઠવ, હું ફ્રેશ થઈને આવું છું.’ ડ્રોઈંગરૂમમાંથી બેડરૂમમાં જઈ નાઈટડ્રેસ પહેરતાં વિવેકની નજર અરીસામાં પોતાના પર પડી.
‘સોનાલી કહેતી હતી કે હું બદલાઈ ગયો છું, પણ મને તો નથી લાગતું કે હું બદલાયો હોઉં. સમયની સાથે દરેક વસ્તુ કે વ્યક્તિમાં બદલાવ જરૂરી છે. શરીરથી નહીં તો આત્માથી, રૂપ-રંગથી નહીં તો પ્રકારથી, અપ્ડેશન ઈઝ મસ્ટ બી રિક્વાયર્ડ. કીર્તિસ્તંભ જર્જરિત થઈ જાય છે ત્યારે તેનું રિનોવેશન કરીને ઈતિહાસને તાજો બનાવી દેવામાં આવે છે. પાકીને સફેદ થતાં વાળ પર હેરકલર ચોપડીને ઉંમર ઓછી દેખાડી શકાય છે. માણસ જૂઠાણાના સહારે જિંદગીભર જીવી જાય છે ને પળેપળ મરતો રહે છે જ્યારે સત્યના સહારે પળભર જીવીને જીવનભર લડીને ટકી શકવાની હિંમત ભેગી કરી લે છે. હવે બચ્ચાં વિવેક તારે સીધું સૂડીએ ચડી શહીદ થવાનું છે કે પછી હરપળ હરલમ્હા થોડુંઘણું બરબાદ થતા રહેવાનું છે. એ કેમ અને કોણ નક્કી કરશે? ’
‘વિવેક... વિ...વેક...’ કિચનમાંથી ખંજનની બૂમે બધા વિચારોને વિવેકના મનમાંથી રાત્રિ સુધી પોસ્ટપોન કરી દીધા.
ડિનર લેવાઈ ચૂક્યું. ટીવીમાં ન્યૂઝ જોવાઈ ગયા. લેપટોપ પર કામ પૂરું કરી લેવાયું.
‘તને ઊંઘ આવતી હોય તો સૂઈ જજે, હું ડાયરી લખી થોડીવારમાં બેડરૂમમાં આવું છું.’
‘હું હરરોજની જેમ ગાયત્રીમંત્ર કરતાં કરતાં તમારી રાહ જોઉં છું. ઓકે? યુ કમ્પ્લિટ યોર વર્ક.’ ઉદાસીનતાથી ખંજન બેડરૂમમાં જઈ કપડાં ચેન્જ કરવા વોશરૂમમાં ચાલી ગઈ. વિવેક ટેબલ ખુરશી ગોઠવી ડાયરી લખવા લાગ્યો. કલમ કાગળ પર ચાલી ન ચાલીને એક પછી એક બસ સ્ટેન્ડ પર આવતી બસ અને મુસાફરોની માફક વિવિધ વિચારો મસ્તિષ્કમાં આવવા-જવા લાગ્યા.
‘સોનાલીની મુલાકાતે આજે મારામાં રહેલા બદમાશ ખયાલોને ભડકાવી દીધા. સંવેદના સાથે સુખ મિશ્રિત લાગણીઓ જન્મીને નાચકૂદ કરવા લાગી. બે-અઢી વર્ષ પહેલાં આટલી ઊંચી, આટલી આકર્ષક, આટલી સોહામણી દેહલતા અને પીગળેલા સ્વભાવની એ ન હતી. લગ્ન પછી જ કેમ જૂની પ્રેમિકા વધુ પ્યારી લાગતી હશે એ આજે સમજાઈ ગયું. હું મેરિડ છું. એવું જાણીને તે વધુ દુ:ખી થશે. મારી પાસે એ કેટલી બધી અપેક્ષાઓ લઈને આવી છે, એવું એણે પોતે જણાવ્યું છે. હાય રે, મજબૂરી તું પણ મહાન માણસોના પલ્લે જ પડે છે. ખંજન સાથેના ઉતાવળા વિવાહે મને પૈસાદાર બનાવવા સાથે મજબૂર મહાશય બનાવી દીધો છે. પૈસાની સાથે સ્વતંત્રતા આવવી જોઈએ. માણસ ધારે તે કરી શકે. ના કે સંબંધોની સીમામાં જકડેલો એક જાગીરદાર બની બેસે. મારે તેને સત્ય જણાવી દેવું જોઈએ?
ના. સત્યની વ્યાખ્યા સમાજ, સરકાર કે કાનૂન નક્કી કરતી નથી. સ્વયં એ ઘડવી પડે છે. સત્યને જેટલી ઊંચી પીઠિકા પર મૂકવામાં આવશે એટલા વધુ કઠણાઈપૂર્વક દુ:ખી થવાશે, ઇંદ્રિયોની માયાજાળ છે બધી જ. જ્યારે મગજ પાપ કરતું હશે ત્યારે હ્રદય ધર્મ-ભક્તિમાં લીન હોય તેવું પણ બની શકે. એક અસત્યમાંથી કેટલાય જૂઠ પુન:જન્મ પામતા રહે છે. અસત્ય ક્યારેક સત્યથી વધુ પવિત્ર હોય છે.
જિંદગીમાં એકાએક, અચાનક તમારી સામે હસતો ઊભો રહે છે તે છે: ભૂતકાળ. તમારી ગઈકાલ. જે તમારા આજ અને આવતીકાલ પર અસર કરે છે. એટલે જ ભૂતકાળ જેટલો દિવ્ય હશે ભવિષ્ય એટલું જ જીવ્ય બનશે. ઋતુઓની જેમ એ ધીરે ધીરે આવતો નથી. ચક્રવાતની જેમ એ એક દિવસ ત્રાટકીને આપણી આજને ખેદાનમેદાન કરી મૂકે છે. ગુજરેલા, ભુલાયેલા સમયની ધૂળ ખંખેરી સ્મૃતિઓ એવી રીતે સજીવન થઈ જાય છે અને ક્યારેક સમગ્ર શાંતિ હણાઈ જાય છે.
શું કરતી હશે એ? તેણે જમ્યું હશે કે નહીં? આટલા વર્ષો પછી જ્યારે એ મળી ત્યારે મારે તેની પાસેથી આ રીતે ભાગી આવવું યોગ્ય ન હતું. તેની સાથે થોડો સમય પસાર કરીને સાંત્વના આપવી જોઈતી હતી. જોકે કદાચ હું ખુદ નર્વસ હતો. સોનાલીને આ સ્થિતિમાં જોઈ ડઘાઈ ગયો હતો. ફોન-કોલ કરવો જોઈએ.’
વિવેકે બે હોઠ વચ્ચે પેન દબાવી. ડાયરી બંધ કરી અને સોનાલીનો નંબર ડાયલ કર્યો.
હોટેલના કમરામાં નાઇટલેમ્પના આછા પ્રકાશમાં બિસ્તર પર સૂતેલી સોનાલીની નજર તેના સેલફોન પર પડી. મોબાઇલનું વાઇબ્રેશન મોડ તેના શરીરમાં એક સિરહન દોડાવી મૂકી. વિવેકનો નંબર જોઈને મનમાં મસ્તીનો મહેરામણ ઉછળી ગયો. તેના અંતરમન અને શરીરના અણુએ અણુમાં નવી સ્ફૂર્તિ અનુભવાઈ. મુસાફરી અને દિવસભરની થકાન દૂર થઈ જાય તેવી સ્થિતિમાં આવીને દબાયેલા સ્વરે તેણે વિવેકનો કોલ ઉઠાવ્યો, ‘મને હતું જ વિવેક તારો ફોન આવશે. તું ગમે તેટલો બદલાય, પ્રેમની બાબતમાં આજે પણ તું પહેલાં જેટલો જ ઈમાનદાર છે. હા, હું સમજુ છું વર્કલોડના હિસાબે ક્યારેક વ્યક્તિ ખુદને પણ નારાજ કરી બેસતી હોય છે, પણ તું મારી પાસે હંમેશા નિર્દોષ રહેશે. કદાચ મારું ખૂન કરી બેસે તો પણ...’
સોનાલી થોડી જ સેકન્ડમાં એક શ્વાસે ઘણું નેગેટિવ બોલી ગઈ. તેથી વિવેકને નિરાશા થઈ.
‘તું સમજે છે તેવું નથી સોનાલી. હું હવે પહેલાંનો તારો પ્રેમી વિવેક નથી રહ્યો. હું એક કંપનીનો એમ.ડી. બની ચૂક્યો છું. સંજોગોએ શરીર એ જ રાખ્યું છે, પણ પરિસ્થિતિએ પરમાત્મારૂપી થોડા આંતરિક બદલાવ લાવી દીધા છે. જીવનમાં આ ક્ષણે આત્મા અને અંતરની લાગણી, સહાનુભૂતિની રેખા તારા પ્રત્યે એક મિત્રથી વધુ નથી.’
‘મને પરિવર્તન પસંદ નથી. કેટલીક ચીજો ક્યારેય આઉટ ડેટેડ થતી નથી વિવેક. પુરીનો આકાર ઢાબાથી લઈને પાંચ-સાત સિતારા હોટેલ સુધી ગોળ જ રહેવાનો ફક્ત તેની જાડાઈ કે પહોળાઈમાં ફર્ક આવતો રહેશે. માણસના શરીરમાં રંગ, કદ, આકાર, ચમકના બદલાવ આવતા રહેતા હશે. તેના મન-મસ્તિકના પરિવર્તન સાથે આવતા વ્યક્તિત્વને લગતા બુનિયાદી ફેરફારો સામેની વ્યક્તિની સમજણો ગલત ઠેરવી દે છે એ હું કબૂલ કરું છું. આત્મા પર લાગણીની પરત પલટાતી રહે છે ને રેપરની જેમ તેના પર પ્રેમની પરત ચડાવીને ખુમારીથી હું તને ચાહું છું. હંમેશા ચાહતો રહીશ. અને જ્યારે આપણા છૂટા પડ્યા બાદ તું મને ફરી મળી જશે ત્યારે તને હર હાલતમાં અપનાવી લઈશ એવું તું કહી શકે છે. સંબંધોના તખ્તા પર આજ રીતે આગળ વધી શકાય છે. ઈમાનદારી અભિશાપ, સમજદારી નાદારી અને જવાબદારી પ્રથમ જરૂરિયાત બની જાય છે કેમ મિસ્ટર. જોષી?’
‘સ્ટોપ ઈટ સોનાલી. દરેક પરિવર્તન એકાદ પ્રતિકાર ઊભો કરે છે અને અંતે પ્રતિકાર સાથે પરિવર્તન ભળીને નવી પ્રસ્તૃતિને પેદા કરે છે. હું બુઝદિલ કે સંબંધોનો ગેરફાયદો ઊઠાવનાર માણસ નથી. તારો દોસ્ત હોવા ઉપરાંત મારા કેટલાક બીજા સંબંધો પ્રત્યેની ફરજ છે. કાર્યોના બોજ છે, જેની પાસે હું ઝૂકેલો છું અને તું મારી ખામોશીનો ગેરમતલબ કાઢી રહી છે તો સાંભળ... હા, આજે પણ હું તને ભૂતકાળમાં ચાહતો હતો એટલી જ ચાહું છું અને હું તારા માટે કંઈ પણ કરી શકવા તૈયાર છું સિવાય કે લગ્ન. લગ્ન પણ એટલા માટે નહીં કેમ કે હું એક બહુ મોટા પ્રોજેક્ટ પર વર્ક કરી રહ્યો છું. મેં તારો તારા લગ્નની રાત સુધી જ નહીં છેલ્લા અઢી વર્ષથી ઇંતેઝાર કર્યો છે. ક્યારે તું ફરી પાછી આવે? ક્યારે આપણો અધૂરો પ્રેમ પૂર્ણતાના શિખરો સર કરે? પણ પ્રેમનું પૂર્ણવિરામ લગ્ન ક્યારેક હોતું નથી ને થશે નહીં. પણ... પણ... તું નહીં સમજે. તું જાણે છે હું બહુ લાગણીશીલ છું માટે તું મને ઇમોશનલ બ્લેકમેઈલ જ કરશે. પહેલાંની જેમ જ મારા સ્વભાવનો ગલત ફાયદો ઉઠાવશે.’
ટેલિફોનિક વાતમાં ગુસ્સો કરી રહેલા વિવેકની નજર દીવાલ પર ફરતાં-ફરતાં પોતાની અને ખંજનની લગ્ન સમયે ખેંચાવેલી હસતાં ચહેરઓવાળી તસવીર પર આવી અને તેણે ક્રોધથી સોનલીને ગુડનાઇટ કહીને કોલ કાપીને પોતાનો મોંઘોદાટ ફોન સ્વીચ ઓફ કરી નાંખ્યો...
જીવનસફરના એ પીળા પડી ગયેલાં પૃષ્ઠો. એ વિવશ ગરીબી-બેકારીની અવસ્થા. આંખ ઊઘડતાં પલકારામાં બદલતી શીતળ પવન બાદ ફુંકાતી આંધી ચિત્તતંત્રને ડહોળી ગઈને સ્વસ્થતા લૂછી લેતી એ અકસ્માતોની મીઠી કરકરી યાતના, તડકી-છાયડીનાં પ્રસંગોની કહાની અને આજે જીવન ફરજના ભાર નીચે દટાયેલું પડ્યું હતું. લાગણીના કરજાથી ડૂબેલું પડ્યું હતું. જવાબદારીની જંજીરોથી બંધાયેલી જિંદગી. સંબંધની, પ્રેમની, વાત્સલ્યની, ન છૂટાય તેવી માયાની, પતિત્વના, પુત્રત્વના, કર્મચારીના કર્મોનું, બધાનું એક બંધન હતું. સૌ પ્રત્યેની એક ફરજ હતી. ન છૂટી શકાય કે ચૂકી શકાય તેવી જવાબદારીઓ હતી.
હરેક ઈન્સાનના દિલોદિમાગમાં એક ખૂણો એવો હોય છે જેમાં અનાયાસે જ અમુક પાત્રો સ્થાન બનાવી લેતા હોય છે. સમય વહેતા એ મનગમતું પાત્ર ખુદથી પણ પ્રિય બનીને આપણી પર અધિકાર જમાવનાર મનગમતો માણસ માલિક નહીં, પણ મહેબૂબ બની જાય છે. વિવેક એ જગ્યા વર્ષો પહેલાં સોનાલીના આત્મામાં એ ખૂણામાં બનાવી ચૂક્યો હતો.
લગ્નજીવનના પ્રથમ દિવસથી અવિરત મહેનત, મથામણ કરી હોવા છતાં આત્માના દ્વારમાં, યાદોના કારાગૃહમાં વિવેક નામનો દિલચોર ત્યાંથી નીકળવાનું નામ લેતો ન હતો. તેની જિંદગીમાં એ પ્રિય પાત્ર તરીકેની જગ્યા કોઈ લઈ શક્યું ન હતું કે લેવાનું ન હતું. નવો પતિ, પુત્ર, દોસ્ત કે કોઈપણ... આજે પણ માત્ર વિવેક બધા ઉત્તરો વિનાના પ્રશ્નો જે અવકાશમાં અદૃશ્ય થઈ રહ્યાં હતાં તેનો એકમાત્ર જવાબ હતો.
તકીયા પર જોરથી હાથ પટકીને સોનાલીએ રૂમની બત્તી બુઝાવી દીધી. તેને લાગ્યું કે તેની આજ આ વાતાવરણ જેવી ઘોર શાંત, અંધકારમય બની ચૂકી છે. વિવેક પ્રેમીમાંથી પ્રોફેશનલ વ્યક્તિ જેવી વાતો કરવા લાગ્યો છે. લગ્ન નહીં કરી શકે. તેના માટે હું દોસ્તથી વિશેષ કશું જ નથી. નિષ્ફળ પ્રેમ ને પૈસાની સફળતાએ તેના ઝમીરને કડક બનાવી દીધું છે. પૈસા માણસમાં તાકાત ભરે છે. તેનાથી જોર મળે છે જંગ કરી લેવાનું. સંજોગો સમક્ષ સમાધાન કે શરણાગતિ ન કરવાનું. હારમાં જીત ઉજવતા રહેવાનું.
આલોક સાથે બે વર્ષ જીવી લીધા પછી પણ હજુ વિવેકનો નશો, તેનો જાદુ છૂટતો ન હતો. શ્વેત વાન, લાંબા થોડા બરછટ વાળ, વાત કરવાની એ જ અલગ અદા, રિમલેસ ચશ્મા પાછળની ઘેરી ભીનાશભર આંખોનું એ જ અભ્યાસ કરતું ઊંડાણ. હજુ પણ એ ચહેરો એટલો જ વહાલો લાગતો હતો જેટલો ત્રણ વર્ષ પહેલાં લાગતો હતો.
વિવેક સાથે વિતાવેલા સમયની યાદો અને પ્રેમ જીવન પર કાટની જેમ જામીને તેના વિનાની જિંદગીના પોલિશને ખતમ કરી રહી હતી. જેમ ઝેરનાં બુંદની માત્રાઓ હોતી નથી, અસર હોય છે તેમ માત્ર યાદોની યાતનાની જલદ અસર હોય છે. જીવેલી ક્ષણોને ફરીથી જીવવાની. વારંવાર ગમતી વ્યક્તિના સાંનિધ્યમાં સ્વયંને ખોઈ દેવાની દોષિત ભાવના હોય છે. અયોગ્ય રીતે મનગમતું-મનમાગતું-મનચાહતું પામવાની વાસના જલતી હોય છે. જેને ઠારવા પાપ પણ પુણ્યથી વધુ પવિત્ર લાગે છે. બસ હવે જીવનમાં અનેકવિધ રીતે ‘અન્યમનસ્કતા’ પ્રવેશવાની શરૂ થઈ ચૂકી રહી હતી.
ક્રમશ:
